Akupunktura polega na nakłuwaniu za pomocą specjalnych igieł określonych aktywnych biologicznie punktów na skórze człowieka. Wyzwala to, za pośrednictwem układu nerwowego, hormonalnego i odpornościowego różnorodne, specjalnie ukierunkowane, mechanizmy fizjologiczne.
Na nakłucia najbardziej reagują układy regulacyjne ustroju: nerwowy, hormonalny i immunologiczny. Pierwszą reakcją na bodźce akupunkturowe jest reakcja ze strony układu nerwowego, przede wszystkim układu nerwowego autonomicznego – współczulnego i przywspółczulnego.
Ośrodki układu autonomicznego są położone na różnych poziomach rdzenia kręgowego i one regulują czynność wszystkich naszych organów i układów. W jaki sposób?.. Układy autonomiczne: współczulny i przywspółczulny są przeciwstawne w swoich czynnościach.
Na przykład współczulny powoduje skurcz, przywspółczulny rozkurcz. Jeden coś wydziela, drugi hamuje itd. One muszą być w równowadze. Jeżeli jest zaburzenie czynności tego układu, wtedy zaczynają się zaburzenia czynności różnych organów i układów, i w pierwszej kolejności reagują te organy i układy, które są słabe: dziedzicznie lub nabyte.
Reasumując, przyczyną większości schorzeń jest pierwotne zaburzenie autonomicznego układu nerwowego, zaburzenie równowagi między układem współczulnym i przywspółczulnym (co koresponduje z chińskim pojęciem zaburzenia równowagi między Yang i Yin). Akupunktura przywraca tę równowagę przez stabilizację układu autonomicznego.
Akupunktura przez oddziaływanie na układ podwzgórze-przysadkowy reguluje czynność układu wewnątrzwydzielniczego, a mianowicie czynność tarczycy, nadnerczy, gruczołów płciowych. Poprawia laktację (wydzielanie pokarmu u kobiet karmiących), zmniejsza stężenie cholesterolu i lipidów.
Nakłucie określonych aktywnych biologicznie punktów poprawia odporność organizmu, działa
przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Zwiększa się ilość leukocytów, fagocytów oraz wzmacnia się ich funkcja niszczenia wirusów i bakterii.
Liczba i częstotliwość zabiegów akupunktury zależy od rodzaju i czasu trwania choroby. Nakłucia zwykle wykonuje się dwa, trzy razy w tygodniu, stosując 10-15 zabiegów na jedną kurację. Czasem (np. w chorobach ostrych) stosuje się je codziennie. Kurację w chorobach przewlekłych powtarza się po dwóch tygodniach, miesiącu lub trzech miesiącach celem utrwalania pozytywnych skutków leczenia.
Wielu chorych leczy się akupunkturą jako metodą komplementarną. Pozwala im to zmniejszyć ilość przyjmowanych leków. Decyzję o ilości zabiegów akupunktury, przerwach między nimi oraz czasie trwania kuracji podejmuje się na podstawie postępów leczenia i stanu zdrowia pacjenta.
Igły używane do akupunktury są jednorazowe, bardzo cienkie, mają stożkowaty, polerowany koniec, bardzo mało traumatyzujący ciało. Nakłucia prawie się nie czuje.